Standpunt Werkgroep Artsen Vaccinaties NVIB

De Werkgroep Artsen Vaccinaties (WAV) van de NVIB heeft een standpunt geformuleerd ten aanzien van het vrije markt vaccinatieaanbod door GGD-en. Dit zijn vaccinaties die niet tot een programma behoren en niet vanuit de basiszorgverzekering worden vergoed.

Gepubliceerd op woensdag 16 augustus 2023

Standpunt Werkgroep Artsen Vaccinaties NVIB ten aanzien van vrije markt vaccinatieaanbod door de GGD

Mei 2023

De Werkgroep Artsen Vaccinaties (WAV) van de NVIB heeft een standpunt geformuleerd ten aanzien van het vrije markt vaccinatieaanbod door GGD-en. Dit zijn vaccinaties die niet tot een programma behoren en niet vanuit de basiszorgverzekering worden vergoed. De vaccins worden gekocht bij een groothandel of apotheek. Onder vrije markt vaccinatieaanbod vallen reizigersvaccinaties en ‘vaccinaties op verzoek' (vaccinatie op maat vanwege bijvoorbeeld persoonlijke omstandigheden). Ook vaccinaties voor werknemers kunnen als vrije markt vaccins beschouwd worden, aanbod en financiering hiervan verloopt over het algemeen via de werkgever.

Vaccinaties voor medische risicogroepen vallen niet onder het vrije markt vaccinatieaanbod, omdat het met name verzekerde zorg betreft.

Vaccineren als taak van de GGD

De GGD is verantwoordelijk voor infectieziektebestrijding in bredere zin. De GGD voert hiertoe méér taken uit dan welke in de wet PG zijn vastgelegd. De GGD signaleert kansen om gezondheid van burgers te bevorderen en initieert hierop beleid. Preventie door vaccinatie is hierbij van oudsher een belangrijke taak, zowel met het oog op publiek als individueel belang. Voorbeelden zijn het Rijksvaccinatieprogramma, vaccinatie tegen hepatitis B bij seksueel risico en vaccinatiecampagnes bij uitbraken zoals Monkeypox of COVID-19. De GGD-en hebben ook de ambitie om bij te dragen aan een toekomstbestendige Vaccinatievoorziening voor Volwassenen 1(hierna: ‘vaccinatievoorziening’).

Standpunt van de WAV:

De WAV is van mening dat het - zonder winstoogmerk- aanbieden van vaccins ook buiten het programmatisch aanbod, zoals reizigersvaccinaties, ‘vaccinaties op verzoek’ en werknemersvaccinaties voldoet aan een behoefte en de volksgezondheid ten goede komt. Derhalve vindt de WAV dat een breed aanbod van vrije markt vaccins door GGD-en gewenst is.

Waarom vrije markt vaccinatieaanbod bij GGD?

Ten eerste voldoet het aan een behoefte: een flexibel, beschikbaar en toegankelijk breed pakket aan vaccinaties via één betrouwbaar loket2. Iemand kan dan bij een reizigersconsult ook een gemiste RVP vaccinatie krijgen of een griepprik (in)halen.

Ten tweede zal de vaccinatievoorziening hét regionale expertisecentrum zijn op het gebied van vaccinaties, met overzicht over het complete bestaande vaccinaanbod, inclusief kennis over de financiering. Burgers én professionals kunnen bij de GGD terecht met hun vragen over vaccinaties en daarmee ook over het vrije marktaanbod. De GGD heeft daarnaast als taak om burgers en professionals te informeren over relevante ontwikkelingen. Het is logisch en bovendien wenselijk (i.v.m. kennis en kunde) dat een dergelijke vaccinatievoorziening het gehele pakket aan bestaande vaccinaties zelf biedt.

Ten derde is de WAV van mening dat vaccinaties die in bestaande programma’s worden aangeboden beschikbaar moeten zijn voor diegenen die geen gebruik kunnen maken van het programmatisch aanbod. Bijvoorbeeld omdat dat aanbod niet op het juiste moment komt of omdat men zich bedenkt (de zogenaamde ‘spijtoptanten’). Het ligt voor de hand dat de GGD vaccins die (nog) niet programmatisch beschikbaar zijn tegen kostprijs kan aanbieden. Zoals bijvoorbeeld de gordelroos- en rotavirusvaccinaties. Dit extra vaccinatieaanbod levert gezondheidswinst en vermindert de ziektelast in de samenleving. Derhalve past het de GGD om deze vaccinaties aan te bieden, zeker in het kader van de toekomstige vaccinatievoorziening.

Tot slot is het bij ‘vaccinaties voor medische risicogroepen’ regelmatig nodig om bepaalde vrije markt vaccins (bv tegen gele koorts of waterpokken) snel en vakkundig toe te kunnen dienen, zodat daarna gestart kan worden met een medische behandeling.

Aanbod ‘vaccinaties op maat’

Binnen een GGD bepaalt het bestuur over het vaccinatieaanbod, waarbij de arts bepaalt wie welke vaccins krijgt. De WAV is van mening dat vaccinaties, waarvan de Gezondheidsraad (GR) heeft geadviseerd ze op te nemen in een vaccinatieprogramma, aangeboden moeten worden al voordat het programma start (indien mogelijk). Ook voor mensen die later alsnog de vaccinatie willen halen, kan de GGD die mogelijkheid bieden (bv. HPV voor volwassenen), met aandacht voor de te verwachten gezondheidswinst van het individu. Daarnaast kunnen vaccins waarvan de GR heeft geadviseerd ze niet op te nemen in een vaccinatieprogramma op individueel of groepsniveau wel nuttig zijn.

Kwaliteit

De kwaliteit van het private vaccinatieaanbod wordt geborgd door richtlijnen van RIVM en LCR. Voor ‘vaccinaties op maat’ zijn ‘factsheets’ beschikbaar. Er is onder professionals behoefte aan houvast voor het stellen van de indicatie voor een vaccinatie op maat, in de vorm van een richtlijn of een afwegingskader. Dit zou een taak voor de WAV kunnen zijn, maar het ligt meer voor de hand om gebruik te maken van bestaande structuren. Daarmee zou het RIVM richting kunnen geven aan vaccinaties op maat middels een afwegingskader, al dan niet in samenwerking met de WAV.

Registratiesysteem

Een centraal systeem waar individuele vaccinatiegegevens samenkomen helpt dubbelingen of omissie van vaccinaties voorkomen2. Idealiter kunnen burgers en zorgverleners toegang krijgen tot een eenduidig vaccinatie registratiesysteem. Het is van belang dat het registratiesysteem wordt beheerd door de vaccinatievoorziening.

1 Kamerbrief reactie op adviezen vaccinatiestelsel | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl

2 Het vaccinatiestelsel in Nederland nader verkend | Advies | Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (raadrvs.nl)